Με τον όρο οσφυαλγία αναφερόμαστε στο σύμπτωμα του άλγους (πόνου) στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (μέσης) ή των ιερολαγωνίων αρθρώσεων (λεκάνης). Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που εμφανίζεται σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού παγκοσμίως και αποτελεί τη συχνότερη αιτία απουσίας από την εργασία. Η οσφυαλγία μπορεί να εμφανιστεί αιφνίδια καθώς εκτελούμε την καθημερινή μας ρουτίνα ή και μετά από έναν τραυματισμό.

Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για ένα μυοσκελετικό πρόβλημα, δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε και άλλες παθολογίες που μπορεί να δώσουν σαν πρώτο σύμπτωμα τον πόνο στη μέση. Για το λόγο αυτό θα πρέπει πάντα να αξιολογείται η ένταση, η περιοδικότητα, η πρόκληση και η ανακούφιση του πόνου.

Το σύμπτωμα αυτό αποτελεί επίσης μία από τις συχνότερες αιτίες λήψης φαρμάκων,  γεγονός που καθιστά τη φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση και αντιμετώπιση πολύ σημαντική και καίρια. 

Αιτίες οσφυαλγίας

Οι αιτίες της οσφυαλγίας είναι πολλές και περίπλοκες σε ορισμένες περιπτώσεις. Για το λόγο αυτό τις ταξινομούμε σε δύο κατηγορίες:  1.μυοσκελετικής / μηχανικής αιτιολογίας 2. Άλλες παθολογίες

Οι πιο συχνές αιτίες του οσφυϊκού πόνου μυοσκελετικής αιτιολογίας είναι :

• Μυϊκός σπασμός
• Τραυματισμός / πτώση
• Μυϊκές ανισσοροπίες
• Εκφύλιση μεσοσπονδυλίου δίσκου
• Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
• Σπονδύλωση
• Σπονδυλολίσθηση
• Σπονδυλική στένωση
• Εγκυμοσύνη
• Χειρουργείο σε γειτονικές αρθρώσεις ή χειρουργείο στο οποίο υπήρχε μακρόχρονη ακινητοποίηση

Σε ορισμένες περιπτώσεις ο οσφυϊκός πόνος συνυπάρχει με εμπλοκή του νευρικού ιστού και συγκεκριμένα του ισχιακού νεύρου (ισχιαλγία)

Οι αιτίες οσφυαλγία μη μυοσκελετικής αιτιολογίας είναι:

• Παθολογία εσωτερικών οργάνων όπως της χοληδόχου κύστης και των νεφρών
• Όγκοι συνήθως μεταστατικοί

Αξιολόγηση και διάγνωση από Φυσικοθεραπευτή

Η αξιολόγηση και διάγνωση της οσφυαλγίας σίγουρα δεν αποτελεί μια απλή υπόθεση καθώς πρόκειται για ένα πολύπαραγοντικό ζήτημα και για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται από ορθοπεδικό ή φυσικοθεραπευτή με εξειδίκευση στη μυοσκελετική φυσικοθεραπεία

Η φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση ενός ασθενή με οσφυαλγία περιλαμβάνει την λεπτομερή λήψη ιστορικού, τη διερεύνηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του πόνου, τη φυσική εξέταση, την πρόκληση και ανακούφιση των συμπτωμάτων του. Σκοπός μας είναι αρχικά να εντοπίσουμε – αποκλείσουμε σοβαρές παθολογίες και έπειτα να εντοπίσουμε τις εμπλεκόμενες με τον πόνο αρθρώσεις.

 Αφού στο στάδιο αυτό η αξιολόγησή μας καταλήξει στον μηχανικής αιτιολογίας πόνο της οσφύς, αξιολογούμε τις ενεργητικές και παθητικές κινήσεις των οσφυϊκών σπονδύλων, τις ενδοαρθρικές κινήσεις των σπονδύλων μεταξύ τους, τυχόν συνυπάρχουσες μυοσκελετικές αλλαγές όπως ευθειασμό, σκολίωση, κύφωση.

Ο παραπάνω τρόπος αξιολόγησης μας οδηγεί σε αρκετά ασφαλή συμπεράσματα όσων αφορά την αιτία που προκάλεσε την οσφυαλγία. Έπειτα, ζητούνται από τον ασθενή πιθανές διαγνωστικές εξετάσεις που τυχόν έχει κάνει, όπως μαγνητική τομογραφία οσφυϊκής μοίρας ή και απλή ακτινογραφία.

Ο παραπάνω τρόπος αξιολόγησης κλείνει με μια δοκιμαστικής θεραπεία η οποία σχεδιάζεται με βάση την αιτία του πόνου και σκοπό έχει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων την ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Η επεξήγηση των συμπερασμάτων της αξιολόγησης καθώς και η παρουσίαση του θεραπευτικού προγράμματος, είναι κάτι που θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό. Για το λόγο αυτό γίνεται μια πλήρης ενημέρωση του ασθενή για την αιτία του πόνου του, για το τι θα περιλαμβάνει η αποκατάστασή του καθώς και για τον χρόνο που θα χρειαστεί.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις από τον Φυσικοθεραπευτή

Το πρόγραμμα αποκατάστασης που ακολουθούμε σε κάθε ασθενή με οσφυαλγία διαφέρει και εξατομικεύεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και αιτίες του πόνου του καθενός.

Πρωταρχικό μας μέλημα αποτελεί να ελαχιστοποιήσουμε την ένταση του πόνου όσο το δυνατόν συντομότερα κρίνοντας πάντα από τη βιολογία των ιστών που πάσχουν. Κάθε ιστός άλλωστε χρειάζεται άλλο χρόνο επούλωσης.

Το manual therapy (χειροπρακτική) μας δίνει πληθώρα τεχνικών που μπορούν να εφαρμοστούν σε όλους τους σωματότυπους με σκοπό τη μείωση του πόνου αλλά και την αύξηση του εύρους κίνησης. Η κινητοποίηση των μαλακών μορίων συχνά αποτελεί το σημείο κλειδί στις πρώτες θεραπείες.

 Έπειτα με τις κινητοποιήσεις και τους χειρισμούς σκοπό μας αποτελεί να δώσουμε κίνηση σε υποκινητικά επίπεδα με αποτέλεσμα την ομαλή και συντονισμένη κίνηση των σπονδυλικών επιπέδων.

Σημαντικό επίσης κομμάτι της θεραπείας μας περιλαμβάνει το πρόγραμμα διατάσεων με σκοπό τη χάλαση (χαλάρωση) των μυϊκών ομάδων που βρίσκονται σε σπασμό.

Το μεγαλύτερο κομμάτι του θεραπευτικού μας προγράμματος, αφού ο πόνος αρχίσει να υποχωρεί, αποτελεί η θεραπευτική άσκηση. Ο ασθενής πρέπει αρχικά να ενεργοποιήσει τους εν τω βάθη κοιλιακούς του, να αντιληφθεί και ελέγξει την κίνηση της λεκάνης του και να ενισχύσει τις αναχαιτισμένες(αδύναμες) μυϊκές ομάδες του. Ο βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει σύμφωνα με το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας, την ηλικία και τις ανάγκες του κάθε ατόμου.

Κάθε ασθενής θα εκπαιδευτεί σε ιδικά διαμορφωμένο ασκησιολόγιο το οποίο θα εκτελεί και μόνος του στο σπίτι. Οι ασκήσεις αυτές διαμορφώνονται σε ένταση, βαθμό δυσκολίας και συχνότητα, σύμφωνα με τις ανάγκες και το υπόβαθρο του κάθε θεραπευόμενου.

Η θεραπεία μας όμως δεν εστιάζει μόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης αλλά και στον θώρακα, στη λεκάνη και όπου αλλού κρίνεται απαραίτητο, για να αποκτήσει ο ασθενής έναν καλό κινητικό έλεγχο εκ νέου. Γίνονται οι απαραίτητες εργονομικές προσαρμογές για να πάψει η οσφυϊκή μοίρα του ασθενή να παίρνει φορτία που δεν της αναλογών και στα οποία δεν μπορεί να ανταποκριθεί.

Στόχος μας είναι η πλήρης αποκατάσταση του προβλήματος και η εκπαίδευση του ασθενή ώστε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να μην έχει επανάληψη του ίδιου επεισοδίου πόνου.

Αξίζει να σημειωθεί για όλους τους θεραπευτές και τους θεραπευόμενους ότι ο πόνος είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός που χρήζει να του δώσουμε την πρέπουσα σημασία και σεβασμό.

Πρόληψη και Μακροχρόνια Διαχείριση

Η πρόληψη της οσφυαλγία σχετίζεται με την έγκαιρη αντιμετώπιση των πρώιμων συμπτωμάτων. Ο πόνος στην οσφύ, παρόλο που είναι ένα κοινό και συχνό σύμπτωμα, οφείλει να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί, για να μην αποτελέσει ένα χρόνιο πρόβλημα μελλοντικά.

Η μακροχρόνια διαχείρισή του πόνου έχει να κάνει με όλα όσα θα μάθει ο ασθενής να κάνει, ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα αποκατάστασής του. Θα έχει επαρκή πληροφόρηση, εκμάθηση και εμπειρία να διατηρεί το σώμα του σε τέτοια κατάσταση, ούτως ώστε να μην ενοχληθεί ξανά από τον πόνο αυτό. Σε χρόνιες περιπτώσεις πόνου στη μέση, ο στόχος θα είναι ο ασθενής να διαχειρίζεται με τέτοιο τρόπο το σώμα του, ώστε τα επεισόδια έντονου πόνου να ελαχιστοποιηθούν.

Στο πλαίσιο αυτό η ομάδα μας έρχεται σε άμεση επικοινωνία με τον γυμναστή του εκάστοτε ασθενή για να τροποποιηθεί το ασκησιολόγιο και να ενταχθούν νέες ασκήσεις. Ο σκοπός αυτής της παρέμβαση είναι ο ασθενής να ενισχύσει τις μυϊκές ομάδες, που θα τον βοηθήσουν να απομακρυνθεί εντελώς από τα επεισόδια οσφυαλγίας.

Η διαχείριση του προβλήματος από τον ίδιο τον ασθενή, αποτελεί προσωπικό μας στόχο και είναι μέρος της φιλοσοφίας μας.